Akileraartussaatitaaneq

Qaammatit arfinillit sinnerlugit Kalaallit Nunaanni najugaqaruit imaluunniit Kalaallit Nunaanniikkuit, akileraartussaatitaavutit. Tamanna ima isumaqarpoq, Kalaallit Nunaata Karsianut kommunillu karsianut aningaasarsiannit akileraartassasutit.

Inuit suliffeqarfiilluunniit ataasiakkaat akileraarutitigut qanoq amerlatigisunik akiliisassanersut assigiinngitsorujussuuvoq. Inuup suliffeqarfiulluunniit aningaasarsiornera apeqqutaavoq, aamma inuk suliffeqarfilluunniit qanoq ilanngaatsigitittarnersoq.
Pisut ilaanni akileraartussaatitaanermut akileraarutillu procentianut tunngatillugu immikkut malittarisassaqartarpoq. Assersuutigalugu illit:
- Killilimmik akileraartussaatitaaguit
- Ukiup akileraarfiusup ingerlanerani nunat avannarliit akornanni nuussimaguit
- Ukiup ingerlanerani kommunit akileraarfiusut akornanni nuussimaguit
- Kommunit agguataarnerisa avataani suliffeqaruit, assersuutigalugu Thule Air Base

Sulisitsisut taannaavoq aningaasarsiannit akileraarutinit A-nit akiliisarnissamut ilanngaassisarnissamut pisussaaffeqartoq.

 

Akileraarutit aningaasat taakkuupput pisortanit, tassa Namminersorlutik Oqartussanit kommuninillu, akileeqqusissutaasartut, akileeqquneqartartullu tassaapput nunami innuttaasut suliffeqarfiillu.

Akileraartarnikkut innuttaasut ataatsimoorussillutik ataatsimut iluaqutissat aningaasalersortarpaat, ilaatigut:
• Peqqinnissaqarfimmi akeqanngitsumik sullissinerit arlallit
• Ilinniartitaaneq akeqanngitsoq
• Atuartitaaneq akeqanngitsoq
• Utoqqaat illuanni najugaqarneq
• Angerlarsimaffimmi ikiorteqarneq
• Utoqqalinersiat aamma siusinaartumik utoqqalinersiat

 

Inuit Kalaallit Nunaanni sulisut tamarmik aallaaviatigut kalaallinut akileraartussaapput. Ullumikkulli tamakkiisumik aamma killilimmik akileraartarneq atorneqartarpoq.

Tamakkiisumik akileraartussaatitaaneq ima paasineqassaaq, isertitannit sunilluunniit akileraartassaatit, assersuutigalugu aningaasarsiannit, utoqqalinersiannit, sulinermut atatillugu sulisutut iluaqusersorneqarninnit, ernianit, pappialanit naleqartunit aamma danskit nunanillu allanit aktiaatitigut anpartikkullu iluanaarutinit.
Isertitat tamavimmik akileraarusersorneqassapput. Kalaallit Nunaanniit nunanillu allaneersuugaluarpata tamanna atuuppoq. Matumanili Kalaallit Nunaata avataani aalajangersimasumik pigisat pillugit isertitaqarnerit aningaasartuutillu pineqanngillat.

Kalaallit Nunaanni najugaqaruit imaluunniit sivikinnerpaamik qaammatini arfinilinni nalaanilu feeriarsimanak assigisaannilluunniit pisimanak ataannartumik Kalaallit Nunaanniikkuit tamakkiisumik akileraartussaatitaavutit.

Killilimmik akileraartussaatitaasut tassaapput inuit tamakkiisumik akileraartussaatitaanermik naammassinninngitsut, aammali Kalaallit Nunaanni isertitaqartuusut.

Tamanna ima isumaqarpoq, sulininnut toqqaannartumik attuumassuteqartumik taamaallaat akileraartassaatit. Tassaasinnaapput:
• Aningaasarsiat
• Suliunnaarnerup nalaani aningaasarsiat
• Ataasiaannartumik aningaasarsititaaneq
• Isumaqatigiissutit iluarsiivigineqarneri
• Tunngavissaqanngitsumik soraarsitaanermut taarsiivigineqarneq
• Kalaallit Nunaanni sulinermut atatillugu sulisumut iluaqusersuutit

Nunami Kalaallit Nunaata marloriaammik akileraartarnissamut isumaqatigiissuteqarfigisimanngisaani najugaqaruit, killilimmik akileraartussaatitaaneq atuutissanngilaq. Nunatsinniinnermi ullut 14-it qaangeqqusaassanngillat, aamma sulisitsisorisannit Kalaallit Nunaanni najugaqanngitsumi imaluunniit aalajangersimasumik Kalaallit Nunaanni ingerlatsinngitsumi sulisuussaatit tassanngaanniillu aningaasarsiaqartussaallutit.

Akerlianilli qaammatit arfinillit ataallugit Kalaallit Nunaanni suliguit, assersuutigalugu Danmarkimi, Islandimi, Savalimmiuni imaluunniit Norgemi sulisitsisoq sullillugu, kalaallinut akileraassanngilatit.

Killilimmik akileraartussaatitaanerit pillugu piumasaqaatit unioqqutikkukkit ilaatigut Kalaallit Nunaanni qaammatit arfinillit sinnerlugit sulinikkut, ullormit suliffimmit siullermit tamakkiisumik akileraartussaatitaalissaatit. Aamma naak Kalaallit Nunaanni najugaqanngikkaluaruit taavalu sulisitsisut kalaaliunngikkaluarpat.

• Utoqqalinersiat
• Peqqinnissaqarfimmi kiffartuussinerit
• Sulinngikkallarnermi tapiissutit

 

Kommune akileraarfiusoq tassaavoq illit akileraarfigisassat. Kommune akileraarfigisat ukiup isertitsiffiusussaq sioqqullugu septembarip ulluisa aallaqqaataanni inuit allattorsimaffiat malillugu sumi najugaqarnerit apeqqutaalluni aalajangerneqartarpoq.


Assersuut
Kommuneqarfik Sermersuumiit septembarip ulluisa aallaqqaataat sioqqullguu Kommune Qeqertalimmut nuukkuit, ukiup tulliani Kommune Qeqertalik taannaassaaq akileraarfigisassat.

Septembarip ulluisa aallaqqaataata kingorna nuukkuit, ukiup tulliani kommune akileraarfigisassat tassaassaaq Kommuneqarfik Sermersooq.

Malugiuk
Kommunip agguataarnerata avataani najugaqartunut Akileraartarnermut Aqutsisoqarfik kommuniuvoq akileraarfiusussaq. Inuit tamakku pineqartut tassaapput makkunani najugaqartut:
• Danmarkshavn
• Mesters Vig
• Station Nord
• Thule Air Base/Pituffik
• Daneborg

Akileraartarnermut procenti

 

Thule Air Base tassaavoq Amerikamiut sakkutooqarfiat Amerikamiullu immikkoortuattut isigineqartartoq taamaattumik Kalaallit Nunaata nunataatut ilaanani. Taamaattumik akitsuusersuutit, momsi, eqqussinermut akitsuutut aamma Cites pillugu malittarisassat eqqarsaatigalugit nunani allatulli malittarisassaqarneratut isiginiarneqartarpoq.

Thule Air Base –Daneborg, Danmarkshavn, Mestersvig aamma Station Nord assigalugit – kommunit agguataarneqarnerisa avataaniippoq Akileraartarnermullu Aqutsisoqarfik kommunitut akileraarfeqarluni taamaattumillu kommunimut akileraarfiunani. Nuna tamakkerlugu akileraartarnerup saniatigut tassani innuttaasut immikkut nuna tamakkerlugu akileraartarput. Immikkoortut taaneqartut kalaallit innuttaasulli akileraarutitigut assigiimmik ilanngaaffigitittarput.

Akileraartarnermut procenti